Een uil op bezoek

Het is zondag en de zon schijnt. Mijn gaste is gaan wandelen en ik zet me  buiten met de laptop en kijk naar de tweede aflevering van de zevendelige documentaire van www.tegenwind.tv, Over mensen in het oog van de storm.

 

Journalisten Jakobien Huisman, Alain Grootaers en regisseur Mark Sanders ontvangen zes wetenschappers op Finca Don Carmelo in Andalucía voor zes persoonlijke portretten en een rondetafelgesprek over de coronacrisis, de maatregelen, het beleid, de vaccins, privacy en de toekomst van onze samenleving. Zes wetenschappers die door hun kritische houding veel tegenwind ondervonden, gecensureerd werden, verguisd, opzij geschoven, met bedreigingen te maken kregen of ontslagen werden, en toch een manier vonden om overeind te blijven. Ze krijgen de kans om vanuit hun expertise naar de crisis te kijken en vrijuit te spreken.

Het is niet mijn gewoonte om veel reclame te maken voor een ander geluid dan de stemmen die veelvuldig aan bod komen en de media beheersen, maar sinds vorige week vrijdag toen de eerste aflevering van Tegenwind online te bekijken was, is er iets dat me stuwt om een blogbericht te wijden aan deze documentairereeks.

De twee wetenschappers die al aan bod kwamen zijn lector gezondheidswetenschappen Drs Sam Brokken en klinisch psycholoog prof. dr. Matthias Desmet. Twee authentieke portretten worden ons gepresenteerd, gefilmd in een woestijnachtige omgeving, die tegelijk leegte en volheid, warmte en eenzaamheid uitstraalt. Muziek van o.a. Zita Swoon en de stem van Stef Kamil Carlens, die zoveel diepgang herbergt, sluiten perfect aan bij de stukjes levensverhaal die verteld worden en de visies die beide heren met de kijker delen. Het is het soort journalistiek waar ik nood aan heb. Zowel Sam Brokken als Mattias Desmet zijn waarheidszoekers pur sang. Achter elke waarheid schuilt een andere waarheid, en daarachter weer een andere. Waarheid is geen absoluut begrip, de zoektocht naar waarheid stopt nooit. Beiden etaleren een gedrevenheid, en een begaan-zijn met de mensheid en wat ons nu overkomt.

Vorige week en nu weer ben ik geraakt. Ik weet niet precies waarom het me zo intens beroert. Het is te vergelijken met het gevoel dat me overkomt als ik in 't midden van het labyrint halt houd, mijn ogen sluit en als vanzelf een ongelooflijk kleine, maar oh zo waardevolle sprankel ervaar van iets onnoemlijk groot dat alle dagdagelijkse sleur met gemak overstijgt. Het is als kijken en luisteren naar de zee, je laten meevoeren met de golven die komen en wegebben, en heel even als een golf zijn en eenheid met de natuur ervaren. Het is als het voorbijvliegen van een buizerd vlak voor je auto, of het aanschouwen van een prachtig landschap, het is als een nachtelijk bezoek van een uil....

Ik sta wat te draaien, onder de indruk van wat ik zonet gehoord en gezien heb. De schapen stoppen even met grazen en kijken me aan alsof ze merken dat 't vrouwtje een beetje anders is, rustiger. Ik loop de wei in, hurk neer en kom zo op gelijke hoogte met de dieren. Eén voor één komen ze dichterbij om geaaid te worden, de kleintjes kijken met grote ogen toe hoe hun moeders genieten van het contact tussen mens en dier, en met hun snoet tegen mijn hand duwen als ik stop met aaien.

En van kleintjes gesproken, vrijdagmiddag heeft Florence gelammerd. Ze is een moeder met ervaring, het is haar derde worp en dat merk je. Het lam valt vlot op de aarde en staat vrij vlug stevig op de pootjes. Florence blijft stilstaan zodat het lam gemakkelijk de melkbron vindt. Ze likt het schoon terwijl het kleintje gretig en gulzig drinkt. Heerlijk toch die drang om te leven.... En ik zit in het gras op de eerste rij en ben getuige van het schouwspel. Ik voel me bevoorrecht.

Maandagmorgen word ik vroeg wakker en komen er beelden terug van de aflevering die ik gisteren gezien heb. Wat gebeurt er toch dat deze documentaire me zo aangrijpt? En welke passages beroeren me het meest? En kan ik daar iets uit afleiden? En dan valt er me iets op.

Welk onderwerp er ook op tafel ligt, er zijn altijd pro's en contra's. Rechts en links maken ruzie om het grote gelijk aan hun kant te trekken, groeperingen voor en tegen de aanpak van de crisis proberen hun toehoorders te overtuigen en voor zich te winnen. Bij het kijken naar deze documentaire ervaar ik iets anders. Het is alsof beide wetenschappers een gezonde afstand bewaren en vanuit een positie kijken waar ze overzicht hebben. Ze observeren beide kampen zonder op te gaan in het gejoel en het gebatter. Ik zie ze niet strijden, ze vertellen wat ze zien, wat gedegen onderzoek vertelt, en kijken naar verleden crisissen en wat we daar kunnen van leren.

Ze maken een balans op, goed wetende dat alles evolueert. Ze evolueren mee en schaven hun visie bij waar nodig. Hun wetenschappelijke houding is gekenmerkt door een open mind, de moed om hun mening bij te stellen als nieuwe gegevens hen daartoe uitnodigen en een niet aflatende focus. Met overgave heb ik geluisterd.

Er is zoveel meer dan voor of tegen vaccinaties, zoveel meer dan voor en tegen tout court. Dat laat deze documentaire zien. Sam Brokken, noch Matthias Desmet claimen de waarheid in pacht te hebben, en dat maakt hun getuigenissen voor mij juist zo waardevol. We hebben meer dan ooit mensen nodig die naar beide kanten van het verhaal kijken, de verschillen zien, en zeker ook wat ons verbindt. We hebben uilen en buizerds nodig, die hoog vliegen en scherp zien, en die ons wakker maken en alert houden.